شبكه جهاني اينترنت و حقوق بين الملل
 شبكه جهاني اينترنت و حقوق بين الملل دكتر حسين پيران مقدمه : موضوع اين نوشته امكانات بالفعل و بالقوه اينترنت براي محصل و محقق درحقوق بين الملل و روابط بين المللي است . امروزه در دنياي تكنولوژي شايد موضوعي بحث انگيزتر از كامپيوتر وصنايع وابسته نباشد . بديهي است كامپيوتر از حالت يك دستگاه داده پرداز ساده كه درمكاني خاص يا روي ميز قرار گرفته وبرخي محاسبات وعمليات را با سرعت بعمل مي آورد درآمده وهر روز افق هاي جديدي از موارد استفاده اين اختراع شگفت ظاهر مي شود. ليكن امروزه هيچ يك از جوانب صنعت كامپيوتر بحث انگيز تر وخيره كننده تر از پديده اينترنت نيست . ظهور اينترنت ودر واقع همه گير شدن آن در دهه 90 ميلادي انقلابي بزرگ وهمه جانبه درصنعت ارتباطات بود كه هم اكنون نيز ادامه دارد. در اطلاق كلمه انقلاب به اين پديده هيچ اغراقي و غلوي بكارنرفته است . اينترنت انقلابي است درعالم ارتباطات با گستره اي وسيع كه نيروي بالفعل وبالقوه آن بسيار فراتر از ديگر اختراعات مانند تلفن و تلويزيون وماهواره وفكس و غيره مي باشد . جاذبه اصلي اينترنت در فراگير بودن وهزينه بسيار نازل استفاده از آن است . استفاده ازاينترنت محتاج هيچ سخت افزار اختصاصي نيست واين سيستم ازسخت افزار موجود كه در واقع براي مقاصد ديگري طراحي شده استفاده ميكند، يعني كامپيوتر، خط تلفن، و مودم ( modem ) . آنچه كه اختصاصاً براي اينترنت لازم است يك ايستگاه خدماتي است كه واسطه بين مصرف كننده وايستگاههاي ديگر باشد . اينگونه ايستگاهها اكنون درسراسر جهان درشهرهاي بزرگ و كوچك پراكنده مي باشند . مصرف كننده طالب معمولاً عضو يك ايستگاه محلي شده و آبونمان ماهانه يا سالانه اي براي استفاده از خدمات به آن ايستگاه مي پردازد . با توجه به اينكه هزينه نصب و راه اندازي اينگونه ايستگاهها نيز چندان سنگين نيست ، حق عضويت يعني وجه اشتراك ( ماهانه ياسالانه ) معمولاً مبلغ نازلي است . اين مبلغ شامل استفاده از شبكه و داشتن يك خط پست الكترونيكي( E- mail ) وبعضاً داشتن يك صفحه اختصاصي است . هزينه نازل خود از عوامل عمده رشد و شكوفايي سريع و شگفت آور اين صنعت است . لازم به گفتن نيست كه استفاده از اينترنت مستلزم استفاده از خط تلفن است كه دراين مورد نيز با عنايت به اينكه ايستگاههاي محلي واسطه ارتباطي مي باشند هزينه تلفن همان هزينه تلفن محلي يا شهري است ونه بين شهري يا بين المللي . بالاخره اينكه ورود به مراكز اطلاعاتي مختلف واستفاده از اطلاعات ارائه شده در اينترنت دراكثر قريب به اتفاق موارد رايگان مي باشد هرچند برخي مراكز مانند دائره المعارف بريتانيكا براي استفاده از اطلاعاتشان هزينه اي طلب مي نمايند . طرز كار وجزئيات فني وعملياتي اينترنت و چگونگي اتصال به آن به حد كافي در جرايد ونشريات مختلف ارائه شده است وكتب ونشريات بسياري به زبان فارسي يا زبانهاي بيگانه به اين موضوع پرداخته اند . موضوع اين نوشته نيز اين جنبه از اينترنت نيست. تنها به ذكر اين موضوع اضافي بسنده مي شود كه تحولات اينترنت تقريباً روزانه است ولذا برخي از نكات واطلاعات مورد اشاره در اين نوشته ممكن است تا زمان دستخوش تحولاتي شده ونياز به اصلاح داشته باشد كه لازم است خواننده محترم اين مطلب را مدنظر قراردهد. ازجمله موارد مهم كاربردي اينترنت ارائه اطلاعات علمي وحرفه اي وتحقيقاتي است . خارج از دواير نظامي، اينترنت درواقع بعنوان يك ابزار ارتباطي بين محققات مراكز علمي مختلف آغاز بكار كرد وپس از آن امكانات بالقوه آن مورد شناسايي واستفاده عموم قرار گرفت . امروزه هيچ حرفه و رشته وموضوعي وجود ندارد كه دراين شبكه عظيم حضور نداشته نباشد واطلاعات مربوط را نتوان در شبكه يافت . بديهي است با عنايت به جواني سيستم ممكن است در بسياري موارد اطلاعات كامل نباشد ولي به مرور اين نقيصه نيز رفع گرديده و اينترنت بصورت يك جام جهان نماي گويا و شنوا وبينا برصفحه كامپيوتر ويا حتي تلويزيونهاي كامپيوتري ظاهر خواهد شد . باتوجه به گسترش تلفنهاي همراه ( mobile ) استفاده از اينترنت درهمه جا ممكن است و محدود به منزل ومحل كار نمي باشد . حقوق بين الملل در اينترنت همانطور كه گفتيم موضوع اين نوشته امكانات بالفعل وبالقوه اينترنت براي محصل ومحقق در حقوق بين الملل و روابط بين المللي است . مانند هرموضوع و رشته ديگري، موضوعات مربوط به حقوق بين الملل و روابط بين المللي از ابتداي همه گير شدن اينترنت به تدريج در شكبه قرار گرفت و اين روند هنوز ادامه دارد . موضوعات مختلف حقوق بين الملل عمومي وخصوصي و روابط بين المللي اكثراً از طريق سازمانهاي بين المللي و مراكز دانشگاهي وبعضاً ازگانهاي دولتي وسازمانهاي غيردولتي در شبكه قرار گرفته و براي استفاده عموم آماده است . اطلاعات گسترده اي درمورد تمامي رشته هاي حقوق و روابط بين الملل در شبكه يافت مي شود . اين اطلاعات مدام تجديد نظر شده وبه روز در ميآيد . اسايتد ودانشجويان وهمه طالبين ومحققين حقوق بين الملل اكنون قادر مي باشند در منزل يا اتاق كار خود به مدارك واطلاعات وسيعي دسترسي داشته و از آخرين تحولات در رشته تحصيل وكاري خود آگاه گردند . به مرور زمان وبا تكامل سيستم ، اينترنت بصورت يك كتابخانه كامل وجامع حقوق بين الملل روي ميز كار محققين درخواهد آمد . امكانات وتسهيلات خاص براي جستجو وبازيافت اطلاعات مانند سيستم معروف به هايپرتكست ( hypertext ) معناي جديدي به تحقيق داده ونه تنها سرعت تحقيق را افزايش مي دهد بلكه امكاناتي دراختيار محققين و مشاورين حقوقي قرار مي دهد كه قبلاً غير ممكن بود، كه به اين موارد در ضمن توضيح مطالب اشاره خواهد شد . هرگونه اطلاعات بدست آمده ، قابل چاپ و يا قابل كپي و ضبط ونگاهداري است و مي توان به همان نحو دربرنامه هاي ديگر مانند واژه پردازها مورد استفاده قرارداد . البته پيش از همه گير شدن اينترنت در بعضي كشورهاي پيشرفته شبكه هاي اطلاعاتي حقوقي وجود داشت مانند مؤسسه west law در ايالات متحده ، ليكن خدمات اين موسسه بيشتر مربوط بود به حقوق داخلي آمريكا و درهمان كشور نيز قابل دسترسي بود والبته خدمات آن بسيار گران بود . واما امكانات فعلي اينترنت درموضوع حقوق بين الملل : مطالب زير بايد مدنظر باشد . اول ،اينكه اطلاعاتي كه توسط مراكز مختلف درشبكه قرار مي گيرد ، درمكانها يا صفحاتي الكترونيكي كه به لسان اينترنت سايت (site ) گفته مي شود قراردارند كه در اينجا بدان صفحه خواهيم گفت : دوم ، هركدام از اين صفحات معمولاً ازيكي از دوچارچوب نرم افزاري پايه اي خاص اينترنت كه صرفاً براي اين منظور پديد آمد استفاده مي نمايد وبا كمك آن اطلاعات را در شبكه قرار مي دهد . اكثريت از چارچوبي بنام شبكه جهانشمول ( World wide wed ) كه به WWW معروف شده استفاده مي كنند و دسته كمي نيز از نرم افزاري بنام گوفر ( gopher ) استفاده مي نمايند . شبكه WWW قادر است نه تنها متن بلكه تصوير و تصوير متحرك ( ويدئو ) وصدا را نيز منتقل نمايد و روي شبكه جابجا كند. البته براي استفاده كننده از اينترنت تفاوتي ندارد كه اطلاعات تحت كدام يك از اين چارچوبها قراردارد . نرم افزاري كه در كامپيوتر استفاده كننده قرار دارد وتوسط آن وارد شبكه مي شود چارچوبها را مي شناسند. سوم، اينكه هركدام از اين مراكز آدرسي دارند وبراي دسترسي به آنها دانستن اين آدرس لازم است . آدرسهاي WWW معمولاً به شكل زير شروع مي شود : http : // www . و آدرسهاي گوفر معمولاً به اين شكل : gopher :// gopher ذيلاً مراكز مختلف در طبقه بندي هاي مناسب معرفي مي شود : سازمانهاي بين المللي الف. سازمان ملل متحد سازمان ملل صفحات مختلفي در اينترنت داردكه حاوي مدارك سازمان ، معاهدات دوجانبه و چند جانبه و موارد ديگر بشرح زيراست : 1- صفحه اصلي سازمان ملل : سازمان ملل متحد يك صفحه اصلي دراينترنت دارد كه مانند همه صفحات مشابه به «خانه » مشهور است ( home page ) آدرس صفحه اصلي سازمان ملل چنين است : http : // www . un. Org / اين صفحه حاوي اطلاعاتي نظير اخبار سازمان ملل ، كنفرانسها ووقايع اتفاقيه، نشريات سازمان ملل، بانك اطلاعاتي سازمان ملل، و مدارك سازمان است . امكان جستجو نيزوجود دارد به اين معني كه اگراستفاده كننده در پي موضوع خاصي باشد با دادن يك كلمه مرتبط با موضوع مي تواند وجود يا عدم آن درشبكه راكشف نمايد . درعين حال اين صفحه حاوي اتصال هاي بسيار مفيدي به ساير صفحات سازمان ملل ونيز ساير سازمانهاي بين المللي است . صفحه اصلي سازمان ملل خود پنج صفحه فرعي دارد كه به پنچ موضوع به شرح زيراختصاص دارند : 1) صلح وامنيت بين المللي ، 2) توسعه اقتصادي و اجتماعي، 3) حقوق بين الملل ، 4) حقوق بشر و 5) نوعدوستي .اين صفحات از صفحه اصلي سازمان ملل قابل دسترسي است . هركدام ازاين صفحات شامل موضوعات ومدارك خاص خود مي باشد و بديهي است بطور مستقل نيز قابل دسترسي مي باشد .بعنوان مثال صفحه مربوط به حقوق بين الملل كه آدرس مستقل آن http:// www. Un. Org/law مي باشد حاوي بخشهايي است به اين شرح : 1- ديوان بين المللي ،2- تدوين حقوق بين الملل، 3- حقوق تجارت بين الملل، 4- حقوق درياها، 5- حقوق معاهدات . ديوان بين المللي دادگستري صفحه مستقل وجامعتري دارد كه بعداً به آن اشاره خواهد شد . صفحه مربوط به تدوين حقوق بين المللي حاوي گزارشات كميسيون حقوق بين الملل دراين زمينه مي باشد كه ارزش آن براهل فن پوشيده نيست. صفحه مربوط به حقوق تجارت بين المللي حاوي مدارك مربوط به اين موضوع است كه مهمترين آن مربوط است به كنفرانس سازمان ملل براي حقوق تجارت بين الملل ( UNCITRAL ). صفحه مربوط به اين كنفرانس آدرس مستقلي دارد : http ://www.un.or.at/uncitral / كه ذيلاً به آن اشاره خواهد شد . صفحه مربوط به حقوق درياها نيزحاوي متن كامل كنوانسيون 1982 سازمان ملل مربوط به حقوق درياها و ساير مدارك مربوط در اين زمينه است . 2- برنامه سازمان ملل براي توسعه : اولين صفحه سازمان ملل دراينترنت را يكي از نهادهاي فرعي سازمان (برنامه سازمان ملل براي توسعه ورشد پايا ) ايجاد كرد كه هنوز موجود است ودر اين صفحه مي توان متن قطعنامه هاي سازمان ملل، اخبار روزانه سازمان ملل، بيانيه هاي مطبوعاتي سازمان ، وموارد مشابه را مشاهده نمود. اين صفحه تحت هردو سيستم عمل مي كند و آرسهاي آن به قرار زيرا ست : gopher : // gophe . undp .org , http : // www.undp. org علاوه برموارد فوق اين صفحه داراي اطلاعاتي چون اخبار لحظه به لحظه سازمان ملل، اخبار عمومي سازمان، گزارشات مربوط به برنامه سازمان درسال محو فقر (سال 1997 كه در سازمان ملل به اين موضوع اختصاص يافته )، گزارشات راجع به توسعه، دفتر مطالعات توسعه، اطلاعات مربوط به محيط زيست.، ونيز فهرست صفحات مربوط به نمايندگي هاي دائم در سازمان ملل با امكان اتصال مستقيم بد تك تك آنها مي باشد . آدرس هاي الكترونيكي ( E – mail ) اين نمايندگي ها نيز در اين صفحه نيز موجود است. وفق اعلام اين مركز ، تا تاريخ نگارش اين نوشته ( نيمه اوائل خرداد 1376 ) اين صفحه قريب به 5/32 ميليون بازديد كننده داشته است . 3- ديوان بين المللي دادگستري : در پاييز سال 1375 (1996 ميلادي ) ديوان با همكاري دانشگاه كورنل ( Cornell ) ايالات متحده صفحه مستقلي در اينترنت ايجاد نمود . اين صفحه كه به دو زبان انگليسي و فرانسه مي باشد حاوي آخرين اخبار و اطلاعات راجع به اين عاليترين نهاد قضايي بين المللي است . ليكن ارزش اصلي اين صفحه دراين است كه متن كامل كليه احكام ودستورات و نظرات مشورتي ديوان باضافه نظرات موافق ومخالف وجداگانه قضات دراين صفحه گنجانده شده و خواهد شد. هم اكنون ( خرداد ماه 1376 ) فقط احكام واسناد مربوط به سال 1996 و نيمه اول 1997 موجود است ولي گردانندگان صفحه قصد دارند تا پايان سال جاري ميلادي (1997) كليه احكام و دستورات ونظرات مشورتي ونظرات جداگانه قضات ديوان بين المللي را اضافه كنند . ارزش چنين كاري بر اهل فن پوشيده نيست زيرا دسترسي به مجموعه چاپي احكام و تصميمات ديوان كه تاكنون50 جلد گرديده براي همه و درهمه جا ممكن نيست ، درحاليكه دراينجا همگان قدرت دسترسي خواهند داشت ، حتي درحين مسافرتها ومأموريت ها . مشكل حجم احكام ديوان نيز بايد در نظر باشد زيرا همانطور كه ذكر شد تا كنون به 50 جلد رسيده وهرسال برآن اضافه مي شود، واگر گردانندگان اينترنت بتوانند لوايح ( pleadings ) اصحاب دعاوي را نيز اضافه نمايند . نعمت بزرگي براي تحقيقات خواهد بود . حجم لوايح بسيار بيشتر از احكام است ، ليكن وجود اين احكام ( وشايد لوايح ) دراينترنت ارزش خاص ديگري دارد و آن فراهم شدن امكان جستجوي موضوعات مختلف است كه به ( cross eference ) معروف است كه اين مكان دركتابهاي چاپي ، موجود نيست و خاص برنامه هاي كامپيوتري است . با اين تسهيلات كليه مجلدات ومتون احكام را مي توان يكجا جستجونمود . بعنوان مثال اگر محققي در پي موضوع ارتفاعات جزري ( مربوط به حقوق درياها ) و نظرديوان دراين مورد است ، اين كلمه را به كامپيوتر مي دهد ودر مدت كمي تمامي موارد اشاره شده به اين موضوع در احكام ديوان ونظرات قضات به نظر محقق مي رسد واگر دريكي از آنها به موضوعي مرتبط با اين موضوع برخورد نمود مي تواند تقاضاكند آن موضوع هم جستجو گردد والي آخر . اين سيستم با سيستم ايندكس ( فهرست موضوعات ) دركتب متفاوت است زيرا ايندكس بسيار محدود و كندويكجانبه است . در سيستمهاي جديد جستجوي كامپيوتر ي حتي امكان دارد يك يا چند جمله كامل را براي جستجو تحويل داد ودر مقابل آن سيستم چندين پاسخ آماده مي نمايد و درصد ارتباط موضوع مورد تقاضا با هر پاسخ را نيز به محقق گوشزد مي كند . 4- كتابخانه سازمان ملل متحد : كتابخانه داك ها شولد ( DagHammarskold ) (بنام اولين دبيركل سازمان كه درجريان يك مأموريت دچار سانحه هوايي گرديده و كشته شد ) ، كه كتابخانه اصلي سازمان ملل مي باشد صفحه اي در اينترنت دارد . آدرس اين صفحه اين است : http :// www .un. org/ depts / dhl مجمع عمومي سازمان ملل در سال 1949 ميلادي اين كتابخانه را ايجاد نمود (اسناد سازمان ، سند شماره A/C/ .5/ 298 مورخ 28 سپتامبر 1949 ) . وظيفه اصلي كتابخانه ارائه خدمات واطلاعات براي دبيرخانه وهيت هاي نمايندگي نزد سازمان ملل است . با تولد اينترنت خدمات كتابخانه داك هامرشولد نيز همانند مراكز ديگر مي تواند در دسترس علاقمندان دراقصا نقاط عالم قرارگيرد . 5- نمايندگي هاي دائم در ژنو : دراينترنت ، سازمان ملل صفحه اي دارد بنام نمايندگي هاي دائم دولتها در مقر ژنو سازمان ، به اين آدرس : hppt : / www. Itu. Ch/special / missions . html تاكنون ( خرداد ماه 1376 ) پانزده نمايندگي صفحه مستقل دراين مركز دائر نموده اند ومقر سازمان در ژنو به تمام نمايندگي ها امكان مي دهد كه به رايگان (به هر هزينه سازمان ) صفحه اي دراينترنت داشته باشند . 6- نمايندگي هاي دائم در نيويورك : برخي نمايندگي هاي دائم در مقر نيويورك سازمان ملل نيز صفحه اي درچارچوب سازمان دارند كه به ارائه اطلاعات راجع به كشور متبوع و فعاليت هاي نمايندگي و اطلاعات ديگر مي پردازند . معمولاً متن سخنراني هاي هيئت نمايندگي و وزراي خارجه ذيربط در سازمان ملل نيز دراين صفحات يافت مي شود كه براي او تحقيق مفيد است . تاكنون 25 كشور چنين صفحاتي را دائر كرده اند . اين صفحات از طريق اين آدرس قابل دسترسي است : http : // www . undp. Org/ missions/index . html البته برخي هيئت هاي نمايندگي صفحات مستقلي ايجاد نموده اند وعلاوه بر اطلاعات مزبور، خدمات بيشتري درشناساندن كشور خود ارائه مي دهند . بعنوان مثال نمايندگي دائمي جمهوري اسلامي در سازمان ملل متحد صفحه مستقلي دارد كه اطلاعات نسبتاً گسترده اي راجع به ايران در آن يافت مي شود . آدرس صفحه نمايندگي جمهوري اسلامي دراينترنت چنين است : http :// www. Netiran . com 7- مجموعه معاهدات سازمان ملل : براي كساني كه در رشته حقوق بين الملل و روابط بين المللي كار يا تحقيق مي نمايند ارزش مجموعه معاهداتي كه نزد سازمان ملل سپرده شده ، روشن است ، مجموعه چاپي اين معاهدات صدها جلد مي باشد. صفحه سازمان ملل در اين زمينه ذخيره معاهدات نام دارد ( UN Treaty Data Base ) وحاوي متن كامل معاهدات بين المللي توديعي نزد سازمان است . بديهي است امكانات كامل جستجو دراين مورد نيز موجود است . اين صفحه از معدود مراكزي است كه ورود به آن مستلزم اخذ مجوز و قبول شرايط سازمان است كه ممكن است متضمن پرداخت مبالغي بعنوان حق بهره برداري باشد . البته اخذ مجوز واعلام قبولي شرايط نيز از طريق اينترنت است و فرم مربوط در حال اتصال از طريق كامپيوتر تنظيم و في الحال ارسال مي گردد ولزومي به تنظيم فرم كتبي نيست . آدرس دخيره معاهدات سازمان ملل متحد به اين قرار است : http:// www. Un. Og/Depts / Treaty سازمان ملل اين مجموعه را بر روي ديسك ليزري ( CD om ) نيز منتشر نموده كه از طريق انتشارات سازمان ملل قابل ابتياع است . درخاتمه خاطرنشان مي گردد كه سازمان ملل صفحه راهنمايي نيز دارد بنام Official Web site Locator for the United Nations System of Organizations كه ازطريق اين صفحه مي توان به تمامي صفحات سازمانهاي تابعه و كميسيون ها وكميته هاي اصلي وفرعي و غيره راه يافت . دراين صفحه سازمانهاي تابعه و غيره به طرق مختلف الفبايي و موضوعي طبقه بندي شده وامكان جستجو نيز موجود است . آدرس صفحه راهنماي سازمان ملل چنين است : http :// www. Unsystem . org ب- سازمان انرژي اتمي : سازمان انرژي اتمي وابسته به سازمان ملل است ولي صفحه مستقلي در اينترنت دارد به اين آدرس : http :// www. Iaea . or.at/ صفحه اصلي سازمان انرژي اتمي حاوي متن كامل اساسنامه سازمان كه در تاريخ 23 اكتبر 1956 تصويب و درتاريخ 29 ژوئيه 1957 لازم الاجرا گرديد، اخبار سازمان و اطلاعات ديگر است . صفحه اي نيز به كنفرانس سازمان تعلق دارد كه آخرين كنفرانس آن در دسامبر 1996 بود وحاوي اخبار كنفرانس، مجله روزانه كنفرانس كه طي مدت كنفرانس روزانه منتشر مي شود ، معرفي اعضاي جديد، خلاصه سخنراني هاي اعضا در كنفرانس وغيره مي باشد . تسهيلات ديگر صفحه سازمان انرژي اتمي عبارت است از امكان اتصال و دسترسي به ساير مراكز در اينترنت كه به جنبه هاي حقوقي وفني انرژي اتمي ارتباط دارند ونيز امكان جستجوي عمومي موضوعات مرتبط . ج- يونسكو : سازمان تربيتي، علمي و فرهنگي ملل متحد (يونسكو) صفحه اي در اينترنت دارد كه علاوه بر انگليسي ، به فرانسه و اسپانيايي نيز مي باشد . صفحه يونسكو حاوي اخبار سازمان ،نشريات، برنامه ها، آمار واطلاعات سازمان مي باشد . در زمينه اسناد و مدارك، اين صفحه حاوي متن قراردادها وكنوانسيونهاي تربيتي و علمي ونيز قراردادها وكنوانسيونهاي مربوط به ميراث فرهنگي بشر مي باشد ، ازجمله اسناد زير : كنوانسيون جهاني حق تأليف ( ژنو: 6 دسامبر 1952 ) وسه پروتكل آن ، ونيز متن اصلاحي 1971 ( پاريس، 24 ژوئيه 1971 ) با دو پروتكل آن؛ كنوانسيون حفظ اموال فرهنگي هنگام وقوع منازعات مسلحانه (لاهه، 14 مه 1954 ) و پروتكل آن؛ كنوانسيون تبادل نشريات رسمي واسناد دولتي بين دولتها ( پاريس ، 3 دسامبر 1958 ) ؛ كنوانسيون عليه تبعيض در آموزش و پرورش ( پاريس، 14 دسامبر، 1960 )؛ كنوانسيون حفظ ميراث طبيعي و فرهنگي بشر ( پاريس، 16 نوامبر 1972 ) وكنوانسيون هاي منطقه اي در زمينه هاي مختلف . آدرس صفحه يونسكو دراينترنت چنين است : http :// www. Unesco .org د- سازمان تجارت بين المللي : اين سازمان كه جانشين موافقتنامه بين المللي براي تعرفه وتجارت ( گات GATT ) گرديد همانند صفحه يونسكو صفحه خود را به سه زبان انگليسي، فرانسه ، واسپانيايي ارائه مي كند . اين صفحه علاوه بر معرفي سازمان ومطالب مقدماتي، حاوي متن اسناد سازمان وگات مي باشد ، منجمله : موافقتنامه موسس سازمان تجارت بين المللي، سند نهايي نشست اروگوئه Uruguay Round ، ) وموافقتنامه هاي تجاري ديگر. آدرس صفحه سازمان تجارت بين المللي : http :// www. Wto . org / ه- سازمان منع سلاحهاي شيميايي : اين سازمان جديد التأسيس نيز كه عهدنامه موسس آن اخيراً با پيوستن 60 دولت لازم الاجرا گرديد، صفحه اي دراينترنت دارد كه حاوي اطلاعات عمومي راجع به سازمان ومتن عهدنامه موسس وساير اسناد سازمان مي باشد . آدرس سازمان به اين شرح است : http://www. Opcw . nl / و- ساير سازمان هاي بين المللي : بديهي است شرح مفصل صفحات مربوط به همه سازمانهاي بين المللي دراينترنت از مجال اين مقاله خارج است ولذا اكتفا مي شود به ذكر نام سازمانهاي مهم بين المللي و آدرس آنها در اينترنت . هركدام از اين صفحات ، مانند موارد ذكر شده در فوق، حاوي اطلاعات مختلف درباره سازمان ذيربط و اسناد و مدارك مربوطه مي باشد . صندوق ملل متحد براي كودكان ( يونيسف ) : http:// www. Unicef .org كميته ملل متحد براي محو كليه اشكال تبعيض عليه زنان : http://www. Un.org/dpcsd/ daw / cedaw . htm كنفرانس ملل متحد براي تجارت وتوسعه ( آنكتاد ) : http://www. Unicc.org/unctad/ شبكه ملل متحد براي اطلاعات درباره جرم وعدالت ( UNCJIN ) : http://www. Ifs.univie . ac. At / uncjin/uncjin . html برنامه ملل متحد براي محيط زيست ( UNEP ) : http:// unep .unep.no / صندوق ملل متحد براي نفوس ( UNFPA ) gophe ://gopher . undp.org : 70/11/ungophes/popin/unfpa كميسيونر عالي ملل متحد براي آوارگان : (UNHCR ) : gttp://www.unhcr .ch/ سازمان ملل متحد براي توسعه صنعتي ( UNIDO ) http://www. Unido .org / برنامه بين المللي ملل متحد براي كنترل مواد مخدر : http://www.undcp .org / سازمان خوار بار وكشاورزي بين المللي ( FAO ) http://www.fao.org سازمان بين المللي هواپيمايي كشوري ( ICAO ): http://www.CAM.ORG / icao / سازمان بين المللي توسعه : ( IDA ) http://www. Worldbank.org / html / extdr /ida .html سازمان بين المللي كار : http:// www. Ilo .org سازمان بين المللي دريانوردي : http;//www.navcen. uscg. Mil/marcomms /imo/imo.htm صندوق بين المللي پول : http://www.imf .org / اتحاديه بين المللي مخابرات : http://info .itu.ch / سازمان بين المللي ماهواره هاي مخابراتي ( INTELSAT ) : http://www.intelsat.int / سازمان بهداشت جهاني : http://www.who. ch / بانك جهاني : http:..www.worldbank. og / سازمان همكاري اقتصادي آسيا و پاسيفيك ( APEC ) : http://www.apecsec .org .sg / جامعه ملل آسياي جنوب شرقي ( ASEAN ) : http://www.asean .or.id / دبيرخانه ملل مشترك المنافع : http://www. Tcol .co.uk / اتحاديه اروپا ( كميسيون اتحاديه اروپا وپارلمان اروپا ) : http://www.europa.eu.int / ناتو ( NATO ) : http://www.nato.int سازمان توسعه وهمكاري اقتصادي ( OECD ) : http://www.oecd.org / سازمان دول قاره آمريكا ( OAS ): http://www.oas .org / ليست فوق شمار كمي از صفحات مربوط به سازمانها و نهادهاي بين المللي است كه داراي صفحه اي دراينترنت مي باشند . دسترسي به آدرس هاي سازمان ها و نهادها و مراكز بين المللي ديگر از طريق راهنماهاي اختصاصي و عمومي اينترنت كه درآخر اين نوشته معرفي خواهد شد ممكن است . معاهدات بين المللي دسترسي ه معاهدات بين المللي از ابزار حياتي تحقيق درحقوق بين الملل و روابط بين المللي است . دراين زمينه نيز تسهيلات جالب توجهي در اينترنت بوجود آمده ويا درحال ايجاد است . برخي از اين تسهيلات در بخش مربوط به سازمان ملل تشريح شد ، بويژه ذخيره معاهدات سازمان ملل . همانگونه كه توضيح داده شد استفاده ازاين مركز متضمن عضويت و پرداخت حق بهره برداري است . صفحات ديگري دراينترنت موجود است كه مجموعه هايي از معاهدات بين المللي تهيه ودر اختيار عموم قرار مي دهند واستفاده ازآن نيز رايگان است . در اين قسمت دو مركز ازاين مراكز معرفي مي گردد : از مهمترين مراكز در اين زمينه پروژه اي است به نام پروژه چند جانبه ( Multilateal Poject ) كه هدف آن قراردادن متن معاهدات چند جانبه واسناد ديگر دردسترس عموم مي باشد . اين مركز كار خودرا از سال 1992 آغاز نموده است وابتدا درزمينه محيط زيست فعال بود ولي اكنون در همه زمينه هاي حقوق بين المللي ارائه اطلاعات مي نمايد . اين پروژه را دانشكده حقوق و ديپلماسي فلچر( Fletcher ) وابسته به دانشگاه تافتز ( Tufts ) درماساچوست اداره مي كند . پروژه هنوز به اتمام نرسيده، با اينحال تا آخر سال 1375 معاهدات واسناد بسياري دراين مركز گنجانده شده است . آدرس مركز فلچر به اين قرار است : http://tufts.edu/fletcher/indx . html معاهدات به دونوع در اين مركز ارائه مي گردد . يكي بصورت تاريخي كه به ترتيب تاريخ از سال 1899 تاكنون، ديگر بصورت موضوعي كه معاهدات را به يازده موضوع مختلف تقسيم بندي نموده است .امكان جستجوي يكجاي كليه معاهدات نيز موجود است . معرفي كوتاهي از مطالب اين مركز مفيد خواهد بود : معاهدات و روابط سياسي وكنسولي : دراين قسمت متن كامل كنوانسيونهاي وين راجع به روابط سياسي ( 18 آوريل 1961 ) ، روابط كنسولي ( 24 آوريل 1963 ) ، حقوق معاهدات ( 23 مه 1969) ، وحقوق معاهدات بين دولتها وسازمانهاي بين المللي ( 21مارس 1986 ) ، قابل دسترسي است . حفاظت آثار فرهنگي: دراين قسمت متن كامل قريب به 20 معاهده دراين زمينه وجود دارد ، ازجمله : معاهده حفاظت از نهادهاي هنري وعلمي و آثار تاريخي (15 آوريل 1953 )، كنوانسيون حفاظت از اموال فرهنگي دردرگيري هاي مسلحانه (14 مه 1954 ) ، وكنوانسيونهاي متعدد اروپايي در اين زمينه . حقوق بشر : دراين بخش متن كامل30 معاهده مربوط به حقوق بشر قابل دسترسي است، ازجمله : كنوانسيونهاي چهارگانه ژنو و پروتكلهاي مربوط ، كنوانسيون هاي منطقه اي حقوق بشر، و ميثاق هاي سازمان ملل راجع به حقوق بشر . روابط تجاري بين المللي : دراين بخش متن كامل حدود 20 معاهده در زمينه تجارت بين المللي قابل دسترسي است از جمله : موافقتنامه عمومي راجع به تعرفه و تجارت (گات)، معاهده رم ( جامعه اقتصادي اروپا )،كنوانسيون پاريس براي حمايت از مالكيت صنعتي، كنوانسيون جهاني حق تأليف ، كنوانسيون سازمان ملل براي بيع بين المللي ، و موافقتنامه نفتا . محيط زيست : متن كامل اكثر كنوانسيونهاي مهم مربوط به محيط زيست دراين بخش ارائه شده است، از جمله: معاهده 1959 قطب شمال و پروتكل 1991 آن، اسنادكنفرانس سازمان ملل راجع به محيط زيست بشر( استكهلم ، 1971 )، اعلاميه ريو براي محيط زيست وتوسعه (1992) ،و كنوانسيون سازمان ملل براي بيابان زدايي (1994) . حقوق دريا ومنابع آبي : در اين بخش متن كامل حدود 25 معاهده بين المللي مربوط به حقوق دريا ومنابع آبي قابل دسترسي است از جمله : كنوانسيونهاي چهارگانه 1958 و پروتكل مربوطه ، كنوانسيون شيلات(1964) ، كنوانسيون 1982 حقوق درياها و كنوانسيونهاي متعدد در زمنيه منابع دريايي و ممانعت ازآلودگي درياها . معاهدات متفرقه : در اين بخش متن كامل معاهداتي مانندكنوانسيون 1907 حل وفصل مسالمت آميز اختلافات بين المللي، منشور ملل متحد اساسنامه ديوان بين المللي دادگستري، منشور سازمان كشورهاي آمريكايي و كنوانسيون ماستريخت ( مربوط به جامعه اقتصادي اروپا )، قابل دسترسي است. مركز ديگر دراين زمينه مركز معاهدات دانشكده حقوق دانشگاه ناتينگهام در انگلستان است، به اين آدرس : http://www.ccc.nothmgham.ac.uk/ llzweb/treaty.htm حقوق تجارت بين الملل : حقوق تجارت بين الملل از موضوعات بسيار مهم درحقوق بين الملل و روابط بين الملل است و شمار سازمانهاي بين المللي و موافقتنامه هاي بين المللي دراين زمينه فراوان است . به دو نمونه اشاره مي شود . الف- آنسيترال : صفحه مربوط به كنفرانس سازمان ملل براي حقوق تجارت بين الملل (آنسيترال) كه در بخش مربوط به سازمان ملل متحد اشاره كوتاهي به آن شد ازمراكز بسيار غني و مفيد مي باشد . اين صفحه به سه زبان انگليسي، فرانسه و اسپانيايي ارائه مي شود و شامل ده ها صفحه فرعي وهركدام حاوي متن كامل يكي از اسناد كنفرانس مي باشد . صفحه آنسيترال هفت صفحه فرعي دارد :اخبار كميسيون ، متون حاصله از كارهاي كميسيون ، رويه قضايي، وضعيت فعلي كنوانسيونها و قوانين نمونه كميسيون. اسناد آنسيترال ، آدرسهاي مديريت هاي آنسيترال، واتصالات مربوط. صفحه مربوط به اسناد حاوي متن اسنادي مانند قواعد داوري آنسيترال ، قوانين نمونه آنسيترال درزمينه هاي مختلف ومعاهدات چند جانبه كه آنسيترال باني شان بوده مانند كنوانسيون بيع بين المللي و كنوانسيون مرور زمان. درصفحه مربوط به رويه قضايي مي توان احكام صادره از مراجع قضايي و داوري داخلي و بين المللي را كه درارتباط با كار آنسيترال مي باشد جستجو نمود . اطلاعات مندرج دراين صفحات گاهي منحصربفرد وفوق العاده مفيد است؛ بعنوان مثال اگر احتياج فوري به اين باشد كه آيا كنوانسيون خاصي لازم الاجرا گرديده است يا خير ( يعني تعداد لازم دولتها آنرا تصويب نموده اند ) ويا تا تاريخ لام الاجرا شدن چه زماني بوده ، صفحه مربوط در اينترنت ارزش خاصي خواهد داشت زيرا اين صفحات تقريباً روزانه مراقب مي شوند و آخرين وضعيت درآنها گنجانده مي گردد ، درحاليكه منابع نوشته به هيچ عنوان چنين حالتي ندارند . لذا از اين نظر ابراز بسيار مفيدي براي اساتيد دانشگاهها ومحققين وحتي مشاورين حقوقي دولتي است . آدرس : http://www.un.or.at/uncitral ب- دانشگاه ترومسو : دانشگاه ترومسو( tromso ) نروژ صفحه جامعي دراينترنت ايجاد نموده كه اختصاص به حقوق تجارت بين الملل دارد . كليه موضوعات مربوط به حقوق تجارت بين الملل در طبقه بندي هاي جداگانه دراين صفحه ارائه مي گردد واسناد و معاهدات مربوطه دراين طبقه بندي ها قابل دسترسي است . آدرس اين صفحه : http://itl/irv .uit.no/trade-law اين صفحه كه در اكتبر 1993 ايجاد شده است حاوي متن بيش از 250 معاهده بين المللي در زمينه حقوق تجارت بين الملل از 1883 تا 1997 مي باشد كه هم بشكل تاريخي وهم موضوعي ارائه مي شود. بخش جداگانه اي هم به عرف تجاري يا حقوقي عرفي بازرگانان ( iex mercatoria ) اختصاص داده شده است . درزمينه حقوق تجارت بين الملل اين مركز از مراكز بسيار مفيد وقابل استفاده دراينترنت است . محيط زيست : به برخي از مراكز اطلاعاتي در زمينه محيط زيست اشاره مختصري رفت . باتوجه به اهميت اين رشته از حقوق بين الملل ، علاوه برسازمان دانشكده فلچر ، مراكز ديگي به ارائه اطلاعات دراين زمينه مشغول مي باشند . معروف ترين اينها عبارت است از شبكه كنسرسيوم اطلاعات بين المللي علم زمين (CIESIN ) ،اتحاديه جهاني حفاظت (IUCN ) ، و راهنماي منابع و معاهدات محيط زيست ( ENTRI ) شبكه اطلاعات بين المللي علم زمين (ciesin ) بيشتر اطلاعات فني ارائه مي دهد ، درعين حال متن بيش از 140 معاهده بين المللي درزمينه محيط زيست را مي توان دراين مركز يافت . آدرس اين مركز چنين است : http://www.ciesin .org / مركز entri تاكنون متن كامل بيش از 120 معاهده بين المللي در زمينه محيط زيست را ارائه داده كه به طرق مختلف ( الفبايي ، تاريخي، موضوعي ) طبقه بندي شده است . امكان جستجوي يكجا نيز موجود است . ازخدمات بسيار مفيد اين مركز امكان جستجوي بسيار پيشرفته آن است . درحال حاضر براي كشور خاصي چه معاهداتي الزام آور است ، ويا اينكه درحال حاضر چه كشورهايي طرف معاهده خاصي هستند . اين امكان اختصاص به معاهدات محيط زيستي ندارد ومعاهدات چند جانبه ديگر را نيز در بر مي گيرد . آدرس : http://www.ciesin .org /entri سازمانهاي غيردولتي : همانند سازمانهاي بين الدولي، سازمانهاي غيردولتي نيز صفحاتي دراينترنت ايجاد نموده وبه ارائه اطلاعات مشغول مي باشند . از جمله فدراسيون بين المللي انجمن هاي صليب سرخ وهلال احمر (آدرس: http://www.ifrc.org / )، و صلح سبز بين المللي ( آدرس : http://www. Greenpeace .org ) كتابخانه ها : از كتابخانه سازمان ملل متحد ياد شد. برخي دانشگاهها ومراكز علمي نيز اسناد بين المللي موجود دركتابخانه هاي خود را در اينترنت ارائه مي دهند . ازجمله : دانشگاه ليدن هلند : http://132.229. 161. 27: 80/lawlib دانشگاه كورنل : gopher ://gophe . law.cornell. edu ;70/11/foreign دانشگاه ييل : http://www. Library . yale . edu/ مركز مطالعات خاورميانه دانشگاه تكزاس: http://menic.utexas.edu/mes.htmi اميد است اين مختصر براي محصلين ومحققين در حقوق بين الملل وروابط بين الملل مفيد واقع شده باشد . همانگونه كه گفته شد سيستم اينترنت درحال تحول و توسعه دائم مي باشد و لذا برخي ازنكات واطلاعات مورد اشاره دراين نوشتار ممكن است در زمان چاپ اصلاحاتي را لازم گرداند . منابع: منابع : منبع اين نوشته انحصاراً اينترنت بوده است . سيستم اينترنت امكانات پيشرفته ووسيعي براي يافتن اطلاعات درآن دارد . اين امكانات به محركه هاي جستجو ( search engines ) معروف بوده وبه روشهاي مختلف دسترسي به اطلاعات موجود دراينترنت را ممكن مي سازد . درحال حاضر مراكز بسياري به ارائه امكانات جستجوي اطلاعات در اينترنت مشغول مي باشند. معروف ترين اينها، مراكز زير است : 1- مراكز عمومي مركز Yahoo : http://www. Yahoo .com مركز Alta Vista : http://www. Altavesta .digital . com مركز Metacrawler : http://metacrawler . cs. Washington.edu : 8080 2- مراكز اختصاصي براي حقوق مركز راهنماي مراكز حقوقي دانشگاه شيكاگو ( law lists ) : gopher :// lawnext. Uchicago . edu: 70/00/.intermetfiles/lawlists gopher :// lawnext . Uchicago . edu/hh/.wed/lists / html htpp:// www. Lib. Uchicago . edu / cgi- bin /law - lists مركز فايندلا ( Find law ) : http://www.lawcrawler . com/index. Html مركز كاتالا ( catalaw ) : http://www. Catalaw . com /  piran (a) globalxs .nl